Το πρώτο βήμα, από τοεγώ στο εμείς.

Η δυτική χώρα σε νευρική ανησυχία με τη μεταβολή που αρχίζει.

Οι δυτικές πολιτείες σε κατάσταση νευρικής ανησυχίας όπως τα’ άλογα προτού ξεσπάσει η καταιγίδα.

Οι μεγάλοι ιδιοκτήτες σε κατάσταση νευρικής ανησυχίας με το προαίσθημα μιας μεταβολής, μη καταλαβαίνοντας τίποτα σχετικά με τη φύση της μεταβολής. Οι μεγάλοι ιδιοκτήτες κτυπώντας τις άμεσες εκδηλώσεις, τις ολοένα μεγαλύτερες δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού, την ολοένα μεγαλύτερη ενοποίηση της εργατιάς. Κτυπώντας τους καινούργιους φόρους, τα οικονομικά μέτρα, μη καταλαβαίνοντας πως όλα αυτά είναι αποτελέσματα, όχι αιτίες. Αποτελέσματα όχι αιτίες. Οι αιτίες ήταν βαθιές και απλές. Οι αιτίες είναι η πίνα ενός στομαχιού πολλαπλασιασμένη στο εκατομμύριο, η πίνα της ψυχής, πίνα  για λίγη χαρά και ασφάλεια πολλαπλασιασμένη στο εκατομμύριο. Μυώνες και νους που λαχταρούν για, δουλειά, νους που λαχταρά να δημιουργήσει πέρα από τις απλές ανάγκες. Αυτό είναι ο άνθρωπος. Να κτίσει έναν τοίχο, ένα σπίτι, ένα φράγμα, και στο σπίτι και στον τοίχο και στο φράγμα, να βάλει κάτι από το ανθρώπινο συνειδητό του και το ανθρώπινο συνειδητό του να πάρει κάτι από τον τοίχο, το σπίτι και το φράγμα. Ν’ αποκτήσει δυνατούς μυώνες από τη δουλειά να πάρει τη καθαρή γραμμή και τη καθαρή μορφή από τη σύλληψη του σχεδίου, Γιατί ο άνθρωπος σε αντίθεση με ότι οργανικό ή ανόργανο στον κόσμο, αίρεται ψηλότερα από το έργο του ξεπερνά τη κλίμακα των ιδεών του, προβάλλει πάνω από τα επιτεύγματα του. Να τι μπορεί να πει κάποιος για τον άνθρωπο.

Ενώ οι θεωρίες καταρρέουν και αλλάζουν, ενώ οι διάφορες φιλοσοφίες, οι σχολές και οι στενοί και σκοτεινοί λαβύρινθοι της σκέψης, εθνικοί, θρησκευτικοί, οικονομικοί, ακμάζουν και έπειτα παρακμάζουν ο άνθρωπος τραβάει μπρος, σκοντάφτοντας με κόπο κάποιες φορές και λαθεμένα, αφού κάνει ένα βήμα τυχαίνει να γλιστρήσει προς τα πίσω, μα μόνο μισό βήμα, ποτέ ολάκερο το βήμα. Αυτό μπορούμε να πούμε και πρέπει να το νιώσουμε και να το νιώσουμε βαθιά. Μπορείτε να το νιώσετε όταν τα μαύρα αεροπλάνα ζυγιάζουν τις μπόμπες τους πάνω από άμαχους πληθυσμούς, όταν οι αιχμάλωτοι στοιβάζονται ίδια γουρούνια, όταν τα σακατεμένα κορμιά στραγγίσουνε το αίμα τους ποτίζοντας τη γης. Έτσι μπορείτε να το νιώσετε. Αν δε γινότανε το βήμα, αν δεν ήταν ολοζώντανη η λαχτάρα για ένα έστω κλονιζόμενο βήμα προς τα εμπρός, δε θα έπεφταν οι μπόμπες, δε θα πετσοκόβονταν οι άνθρωποι. Να φοβάσαι τη μέρα που θα πάψουν οι βομβαρδισμοί, μόλο που θα υπάρχουν ακόμα οι βομβαρδιστές, γιατί η κάθε μπόμπα είναι απόδειξη πως δε πέθανε το πνεύμα. Να φοβάσαι και τη μέρα που θα σταματήσουν οι απεργίες, μόλο που θα υπάρχουν οι μεγάλοι ιδιοκτήτες, γιατί η κάθε μικρό απεργία που κτυπιέται είναι μια απόδειξη πως έγινε το βήμα. Πρέπει κι’ αυτό να ξέρεις, να φοβάσαι  τη μέρα που ο συνειδητός άνθρωπος θα πάψει να αγωνίζεται και να πεθαίνει για μια ιδέα, γιατί αυτή και μόνο η ιδιότητα  είναι το θεμέλιο του ανθρώπινου συνειδητού. Και αυτή και μόνο η ιδιότητα κάνει να είναι ο άνθρωπος ένα ον ξεχωριστό μέσα στο σύμπαν.

Οι δυτικές πολιτείες σε νευρική ανησυχία με τη μεταβολή που αρχίζει, το Τέξας και η Οκλαχόμα, το Κάνσας και το Αρκάνσας, το Νέο Μεξικό, η Αριζόνα, η Καλιφόρνια. Μια οικογένεια υποχρεώθηκε να φύγει από τη γης, ο πατέρας δανείστηκε απ’ την τράπεζα και τώρα η τράπεζα τη θέλει τη γης, η κτηματική εταιρεία, η τράπεζα δηλαδή, αν τύχει και έχει κτήματα δικά της, θέλει τραχτέρια στη γης, όχι οικογένειες. Είναι κακό ένα τραχτέρι; Βρίσκεται σε άδικο η μηχανική δύναμη που ανασκαλεύει τα μακριά αυλάκια; Αν το τραχτέρι ανασκάλευε τα αυλάκια της δικής μας γης, θάταν καλό. Όχι της δικής μου γης, της δικής μας. Τότε θ’ αγαπούσαμε το τραχτέρι, όπως αγαπήσαμε και τη γης αυτή  τον καιρό που ήταν δική μας. Μα το  τραχτέρι αυτό κάνει δυό δουλειές, ανασκαλεύει τη γη και μας διώχνει από τη γη. Δεν έχει μεγάλη διαφορά ένα τραχτέρι από ένα τανκ πολεμικό

 Και τα δυό τρομοκρατούν τον άνθρωπο, τον διώχνουν, τον κτυπούν. Πρέπει να σκεφτούμε πάνω σ’ αυτό το ζήτημα. Ένας άνθρωπος, μια οικογένεια διώχτηκε απ’ τη γη. Αυτό το σκουριασμένο αυτοκίνητο που τρίζει πάνω στη δημοσιά τραβώντας δυτικά. Έχασα τη γη μου, ένα τραχτέρι μου πήρε τη γη μου, είμαι ολομόναχος και σαστισμένος και μεσ’ τη νύχτα μια οικογένεια κατασκηνώνει μέσα σε μια λακκούβα και έρχεται ακόμα μια οικογένεια και στήνουν τα τσαντίρια τους, οι δύο άντρες ανακαθίζουν πάνω στα μεριά τους και οι γυναίκες αφουγκράζονται μαζί με τα παιδιά. Εδώ βρίσκεται ο κόμπος, όλοι εσείς που εχθρεύεστε τις μεταβολές και φοβάστε την επανάσταση, θέλετε να χωρίσετε αυτούς τους ανακαθισμένους άντρες, να τους κάνετε να μισούν, να φοβούνται, να υποψιάζονται ο ένας τον άλλον. Εδώ βρίσκεται ο πυρήνας εκείνου που φοβόσαστε, αυτός είναι ο άξονας. Γιατί το έχασα τη γης μου παθαίνει μια μεταβολή, ένα κύτταρο χωρίζεται

 Και από το κύτταρο αυτό ξεφυτρώνει εκείνο που φοβάστε. Χάσαμε τη γης μας. Εδώ βρίσκεται ο κίνδυνος, γιατί δύο άνθρωποι μαζί δεν είναι πια τόσο μονάχοι και τόσο σκοτισμένοι όσο ο ένας άνθρωπος. Και από το πρώτο αυτό εμείς γεννιέται ακόμα κάτι πιο επικίνδυνο, το φαΪ μου είναι λίγο συν δεν έχω να φάω. Αν το πηλίκο σ’ αυτό το πρόβλημα είναι το φαΪ μας είναι λίγο το ζήτημα προχώρησε, η κίνηση έχει μια κατεύθυνση. Τώρα ένας μικρός πολλαπλασιασμός και γης αυτή, το τραχτέρι αυτό είναι δικά μας. Δύο ανακαθισμένοι άντρες μέσα σε μια, λακκούβα η μικρή φωτιά, το λαρδί που βράζει σε μια μοναδική χύτρα, σιωπηλές γυναίκες με πετρωμένη ματιά, πίσω τους παιδιά που αφουγκράζονται με όλη τους τη ψυχή λόγια που δεν καταλαβαίνει το μυαλό τους. Νυχτώνει, το μωρό κρυολόγησε, να πάρε τούτη τη κουβέρτα, είναι μάλλινη ήταν της μητέρας μου, πάρε την για το μωρό. Αυτό να κτυπηθεί. Αυτό είναι η αρχή, από το εγώ στο εμείς. Αν μπορούσατε να το καταλάβετε όλοι εσείς που κατέχετε τα αγαθά που ανήκουν στο λαό, θα μπορούσατε ίσως να διατηρηθείτε. Αν μπορούσατε να ξεχωρίσετε τις αιτίες από τα’ αποτελέσματα, αν μπορούσατε να καταλάβετε πως ο Πέην, ο Μαρξη, ο Τζέφερσον, ο Λένιν ήταν αποτελέσματα, όχι αιτίες, θα μπορούσατε ίσως να επιζήσετε. Μα δε μπορείτε να το καταλάβετε, γιατί η πλεονεξία σας απολιθώνει μια για πάντα στο εγώ και μια για πάντα σας χωρίζει από το εμείς.

Απόσπασμα από το βιβλίο τα σταφύλια της οργής, κεφ. 14 του Τζον Στάινμπεκ

(Τυπογραφικά και ορθογραφικά λάθη ας συγχωρεθούν, η αντιγραφή έγινε από ακρόαση)